Cumhuriyet Ansiklopedisi Cilt:3 1961-1980

Yazar : Hasan Ersel, Ahmet Kuyaş, Ahmet Oktay, Mete Tunçay İsbn : 9750804112 Yayın Tarihi : Ocak, 2003 Dil : Türkçe Sayfa Sayısı : 569 Ölçü : 16,5 x 24 cm Yayınevi : Yky 27 Mayıs 1960'ta gerçekleşen askeri darbe Cumhuriyet tarihinde yeni bir dönem açtı. Bu dönemi yirmi yıl sonra başka bir askeri darbe noktaladı. Başlangıç ve bitiş noktalarının askeri darbelerle belirlendiği bu yirmi yıllık dönemde çok partili sistemin yerleşmesine, toplumun el yordamıyla devletten özerkleşmesine, hızla kentleşen nüfusun yeni toplumsal ve iktisadi dinamizmine ve yeni aktörlerin siyaset sahnesine çıkmasına tepki olarak Türk Silahlı Kuvvetleri'nin siyasal ve kurumsal konumu da adım adım değişti. Bu karşılıklı etki-tepki dinamiğinin 1960 Türkiye'sini 1980'e taşıyan en önemli etmen olduğu söylenebilir. 27 Mayıs darbesi bir özlemden önce bir tepkinin ifadesiydi. Pazar ekonomisinin gelişmesi ve yeni toplumsal tabakaların güçlenmesiyle birlikte devlet bürokrasisinin toplumsal hiyerarşideki üstün konumunu kaybetmesine karşı duyulan yarı bilinçli tepki, 1924 Anayasası'nın çoğunluk diktatörlüğü üzerine kurulu mekanizmalarıyla otoriter siyaset geleneğini kendi lehine kullanmaya başlayan iktidar partisine karşı duyulan bilinçli tepkiyi pekiştiriyordu. Başta Mustafa Kemal ve ismet İnönü olmak üzere, Cumhuriyetin kurucu kadrosunun kökenleri gereği sahip oldukları askeri meşruiyetten, 1950'lerin sivil kökenli yönetici kadroları mahrumdu. Üstelik DP, geleneksel devlet bürokrasisine karşı, büyük çiftçilerin, yeni sanayicilerin, büyük tüccarların ve dinsel-siyasal muhafazakâr çevrelerin desteğini alıyordu. DP, askeri-sivil bürokrasinin gözünde, inkılaplara karşı direnişin odaklandığı, bir tür "karşıdevrim" partisiydi. Yassıada duruşmalarının sonunda mahkemenin verdiği ağır cezalar her şeyden önce bu tepkinin ifadesiydiler. Örneğin sabık başbakana ve iki bakana isnat edilen suçlar ile çarptırıldıkları ölüm cezası arasında ilişki yoktu…