“Arznâme” ve “Hulâsatü’t-tevârîh” Eserlerinde Akkoyunlu ve Safevi Ordularının Resmigeçitleri (Çeviri-Tıpkıbasım-İnceleme)

İşte o zaman şehzadeler, beyler ve hanedanın bütün kılıç kuşananları tam bir azamet ve tasviri mümkün olmayan bir törenle [meydana] atlayıp aleme gürültü ve velvele saldılar..." Geçit törenleri özellikle doğu toplumlarında, askeri işlevinin dışında bir güç ve iktidar göstergesi olagelmiştir. Bir Orta Çağ ve Yeni Çağ devleti olan Akkoyunlu ve Safevi devletleri de bundan azade değildir. Arznáme ve Hulása- ta't-tevarih bu devletler bünyesinde gerçekleşen geçit törenlerinin mahiyetini gösteren günümüze kadar ulaşabilmiş nadir kaynaklardandır. Elinizdeki kitap, Akkoyunlu ve Safevi devletlerinin geçit törenlerinin gerçekleştiği tarihlerde bu törenleri tasvir etme amacıyla yazılan ve aktaran kronikler vasıtasıyla söz konusu devletlerdeki idari ve askeri teşkilatlar, siyasi konjonktür, hiyerarşi, oymak ve aşiretler, tarihi şahsiyetler, ordudaki birimler ve bunların düzeni, kullanılan silahlar, tasavvufi çevreler ve meslekleri bizlere aktar- maktadır. Nihayetinde Türkiye'de alanında ilk olma özelliğine sahip bu eser, Akkoyunlu ve Safevi devletlerinde geçit törenleriyle ilgili birçok bilinmeyeni aydınlattığı için önemli bir başvuru kaynağı olma özelliği taşımakta ve bu geçit törenlerine dair tespit ve değerlendirmeleri okuyucunun dikkatine sunmaktadır.